Schilderijen

Antonius Brouwer 

In de Sint Vituskerk hangen vele schilderijen, in totaal achttien, die alle zijn vervaardigd door de Hilversums kunstschilder Antonius Brouwer. Hij werd geboren op 18 juli 1827 te Nijkerk. Zijn vader, die in Nijkerk een kruidennierswinkel dreef, was getrouwd met de Hilversumse Gerarda Koelman. Op jonge leeftijd mocht Antonius bij de kunstschilder Rentinck in Hilversum tekenlessen volgen. Maar omdat de afstand van Nijkerk naar Hilversum, zeker in die tijd, voor de jongen toch wel wat bezwaarlijk was, werd hij in Hilversum op school geplaatst. Toen hij twaalf jaar was kwam de kunstschilder in de dop de leer bij een huisschilder in Hilversum. Intussen besteedde hij veel tijd aan het tekenen. Via een zekere Van Rossum in Naarden werd hij in staat gesteld aan de academie in Amsterdam te gaan studeren.

Intussen zag Antonius kans met schilderen van portretten in zijn onderhoud en dat van zijn inmiddels naar Hilversum verhuisde ouders te voorzien. In 1850 behaalde hij aan de academie de hoogste prijs voor het tekenen van antieken, terwijl hij in 1855 eenzelfde prijs in de wacht sleepte met het schilderen naar levend model.

Student in München
Antonius Brouwer, die zich steeds meer aangetrokken voelde tot de historie-schilderkunst, kreeg de wind in de zeilen door de opleving van de katholieke kunst, die jarenlang had gesluimerd. Door het herstel van de bisschoppelijke Hiërarchie in 1853 werden bestaande kerken gerestaureerd en nieuwe gebouwd. Er werd door de architecten ruime aandacht besteed aan kerkschilderingen, zodat er voor de schilder van de gewijde historie een ruim veld open lag. In 1856 vestigde hij zich in Hilversum. Niet lang daarna werd hij door weldoeners in de gelegenheid gesteld een kunstreis naar het buitenland te ondernemen. Via Düsseldorf en Dresden kwam hij in München terecht, waar hij drie jaar aan de academie aldaar studeerde. Toen hij zich in 1860 voorgoed in Hilversum had gevestigd, schilderde hij een groot aantal altaarstukken, kruiswegstaties en christelijk-historische werken.

Pauselijk onderscheiding
Antonius Brouwer, sinds 1860 parochiaan van de Sint Vitus, besteedde ook veel tijd aan het parochieleven. Zo nam hij in 1872 het initiatief tot het oprichten van de Sint Vincentiusvereniging, waarvan hij jarenlang voorzitter was. Daarnaast was hij oprichter en vice-president van de Sint Joseph Jongelingenvereniging. Ook was hij vele jaren regent van het Sint Annagesticht. Voor zijn zegenrijke parochiewerk werd hij door Paus Leo XIII onderscheiden met het erekruis “Pro Ecclesia et Pontifice” Antonius Brouwer, die jarenlang op het adres Groest 83 heeft gewoond, is daar op 4 juli 1908 overleden. Naar hem is in Hilversum een – overigens bescheiden – straatje genoemd, dat symbolisch in de schaduw van zijn Sint Vituskerk is gelegen. Toen het oude Sint Annakerkhofje voor de uitbreidingsdrift van de Gemeente Hilversum moest wijken, is de grafsteen van Brouwer en zijn echtgenote Cornelia van der Heijden buiten tegen de oostzijde van de kerk geplaatst.

De kruiswegstaties 

Links en rechts in de kerk, hangen veertien grote schilderijen, de zogenaamde “kruiswegstaties”. Op deze schilderijen is de lijdensweg, de kruisdood en de graflegging van Jezus Christus uitgebeeld. Deze schilderijen werden vervaardigd door Antonius Brouwer in 1860 te München, waar hij studeerde aan de kunstacademie aldaar. Hij werd daar toe in staat gesteld door het Hilversumse echtpaar A.S. Povel en Clara Bruck. Uit dankbaarheid heeft Brouwer hun beeltenissen – zij het bescheiden – vereeuwigd op de twaalfde statie. Men ziet het echtpaar links op dit schilderij afgebeeld: de man draagt een rode hoed. Op de avond van de 17e oktober 1881 vond de plechtige inzegening van de staties plaats, die verricht werd door mgr. A. Schaepman. Pastoor J.A. Clerx, de toenmalige pastoor van Nijkerk, Brouwers geboorteplaats, hield daarbij “een toepasselijke” rede, zoals de geschiedenis vermeldt. Deze staties hebben dus nog in de oude kerk gehangen. In 1981 werden zij alle gerestaureerd door restauratrice Maria Molenaar-Karstens uit Zandvoort. Ook de houten lijsten ondergingen toen een algehele opknapbeurt. Tijdens de restauratie van de kerk in 2010 zijn de staties schoongemaakt en hier en daar opnieuw opgespannen.

Maria en Vincentius
Ook hangen links en rechts van het orgel twee schilderijen van de hand van Antonius Brouwer voorstellende Maria Onbevlekt Ontvangen en de heilige Vincentius van Paulo. Het schilderij van Maria schilderde hij naar aanleiding van de dogmaverklaring van paus Pius IX op 8 december 1854 van Maria’s Onbevlekte Ontvangenis.  Brouwer was een groot vereerder van de H. Vincentius, stichter van de Orde der Lazaristen. Vincentius nam het vooral op voor de armen en de gevangenen . Vermeld is al, dat Brouwer het initiatief nam tot het oprichten van de Sint Vincentiusvereniging, een instelling die financieel wat bijdroeg tot verlichting van de lasten van de vele arme weversgezinnen in Hilversum in die jaren. Volgens de archieven diende beide schilderingen als altaarstukken voor de twee zijaltaren in de oude kerk. Zij werden voltooid in 1857. Tijdens de restauratie van de kerk in 2010 zijn de staties schoongemaakt en hier en daar opnieuw opgespannen.

Latere schilderijen
Achterin in de kerk hangen nog twee schilderijen van Brouwer. Aan de kant van de pastorie hangt een voorstelling van de Bergrede uit Matteüs. Boven het medelingen bord hangt de voorstelling “Jezus bij de farizeeër Simon” uit Lukas 7. Deze twee schilderijen werden voltooid in 1886. Onze parochiaan de heer A.H.J. Veldmeijer herstelde de lijsten en voorzag deze van nieuw bladgoud.